Συμφωνία-πακέττο με την Τουρκία μετά τις εκλογές, με διακύβευμα την συνιδιοκτησία στο Αρχιπέλαγος και την ελεύθερη ναυσιπλοΐα
Γράφει ο Ευθ. Π. Πέτρου
Οι Τούρκοι είναι όχι μόνον προβλέψιμοι, αλλά και αποκαλυπτικοί. Πολύ συχνά αυτοί αναδεικνύουν ζητήματα τα οποία η ελληνική πλευρά επιμελώς (ενίοτε και αιδημόνως) προσπαθεί να κρατήσει στην αφάνεια.
Διανύουμε τώρα μία περίοδο ομαλών σχέσεων, που οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η Τουρκία έχει «γονατίσει», εξ αιτίας των καταστρεπτικών σεισμών, και χρειάζεται χρόνο για να ανακάμψει και να ανασυγκροτηθεί. Δεν πρόκειται για το πρώτο βήμα μιας σταδιακής αποκλιμακώσεως και οριστικής εξομαλύνσεως των τριβών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Αυτό το κλίμα ευφορίας, που έχει επικρατήσει, καλλιεργείται κατ’ αρχήν από τον «διεθνή παράγοντα», ο οποίος θεωρεί πως μπορεί να υπάρξει οριστική λύσις στα ελληνοτουρκικά, βλέποντας τα πράγματα μόνον επιφανειακώς, χωρίς να εμβαθύνει στις αιτίες που τα έχουν διαμορφώσει και την πραγματική σύγκρουση κόσμων, πολιτισμών και κοσμοθεωριών, που ευρίσκεται στην βάσης τους.
Κάποιοι στα υψηλά κλιμάκια της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας αποδέχονται αυτό το κλίμα, είτε επειδή δεν έχουν επαρκές γνωστικό επίπεδο, για να κατανοήσουν την πραγματικότητα, είτε διότι «ποιούντες την ανάγκην φιλοτιμίαν» συντάσσονται με τις επιταγές της «μεγάλης δυνάμεως», που επιθυμεί… ήρεμα νερά στο Αιγαίο.
Τα γεγονότα όμως, ακόμη και τα πρόσφατα, δεν αφήνουν περιθώρια για ψευδαισθήσεις. Είχε και κατά το παρελθόν υπάρξει περίοδος προσεγγίσεως, όταν και πάλι σεισμοί έπληξαν την Τουρκία (την βορειοδυτική πλευρά της τότε, καταστρέφοντας και τον ναύσταθμο του Γκολτσούκ). Τότε, μάλιστα, είχε εισαχθεί η έκφρασις «διπλωματία των σεισμών». Ελάχιστα εκράτησε. Κάποιοι μπορεί να θυμούνται τα ζεϊμπέκικα του Γιώργου Παπανδρέου (υπουργού Εξωτερικών το΄τε στην κυβέρνηση Σημίτη) με τον ομόλογό του -εκλιπόντα πλέον- Ισμαήλ Τζέμ. Ενθυμούμεθα, μάλιστα, την προσφώνησή του «φίλε Ισμαήλ».
Πολύ φοβούμεθα, λοιπόν, ότι και αυτή η προσπάθεια προσεγγίσεως θα έχει την τύχη όλων των προηγούμενων. Το πρόβλημα είναι ότι μπορεί, πριν τα πράγματα επιστρέψουν στην προτέρα κατάσταση, να έχουν γίνει κινήσεις με ανυπολόγιστες συνέπειες για τα εθνικά μας συμφέροντα. Και φαίνεται πως ήδη δρομολογούνται συγκεκριμένες ενέργειες. Φαίνεται ότι η Ελλάς είναι έτοιμη να υποχωρήσει από τη θέση του «δεν παραχωρούμε», την οποία είχε προσδιορίσει ήδη από το 1974 μαζί με το «δεν διεκδικούμε» ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Δυστυχώς, η Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια έχει κάνει κινήσεις που συνιστούν όχι απλά διεκδικήσεις, αλλά και καταπάτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος. Τέτοια ενέργεια είναι το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο διαμοιράζει μεταξύ των δύο συμβαλλομένων θαλάσσιες ζώνες που, κατά το Δίκαιο της Θαλάσσης, αποτελούν περιοχές ασκήσεως ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Απαράδεκτος, κατά το Διεθνές Δίκαιο, είναι η απειλή του casus belli για την περίπτωση κατά την οποία η Ελλάς θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατά της στα 12 ναυτικά μίλια. Και όμως, πληροφορίες αναφέρουν ότι η Ελλάς είναι πρόθυμη να συζητήσει κλιμακωτή επέκταση των χωρικών της υδάτων της, τα οποία σε ελάχιστα μόνον σημεία θα φθάνουν τα 12 μίλια, λαμβάνοντας σε αντάλλαγμα την άρση του casus belli και την αναθεώρηση του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Οι Τούρκοι θέτουν ένα ζήτημα ελεύθερης ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο, το οποίο πράγματι καθίσταται «κλειστή θάλασσα», αν τα χωρικά ύδατα των ελληνικών νησιών επεκταθούν στα 12 ναυτικά μίλια. Το ζήτημα αυτό όμως είναι λελυμένο.
Μια ναυτική χώρα όπως η Ελλάς, που διεκδικεί ελευθέρα ναυσιπλοΐα σε όλον τον κόσμο, δεν θα δημιουργούσε περιορισμούς στους θαλασσίους δρόμους που έχει υπό τον έλεγχό της. Ας αναζητήσουν οι αρμόδιοι την προεργασία που είχε γίνει από τη Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, ήδη από την εποχή που ενεκρίθη η σύμβασις του Μοντέγκου Μπαίΰ, η οποία καθιέρωνε το δικαίωμα επεκτάσεων χωρικών υδάτων στα 12 μίλια. Υπάρχει προσδιορισμός διαύλων ελευθέρας ναυσιπλοΐας, καθώς και πρόβλεψις για την πρόσβαση στα τότε σοβιετικά αγκυροβόλια, που με την επέκταση θα ευρίσκοντο εντός ελληνικών χωρικών υδάτων. Όλα είχαν προβλεφθεί εγκαίρως. Φαίνεται όμως ότι εμείς τα λησμονούμε και ερχόμεθα να διαπραγματευθούμε και να κάνουμε υποχωρήσεις, προκειμένου να κερδίσουμε τα αυτονόητα, την συμμόρφωση δηλαδή της Τουρκίας προς το Διεθνές Δίκαιο.
Θα υπενθυμίσουμε στο σημείο αυτό ότι η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την σύμβαση του Μοντέγκου Μπαίΰ, οπότε αυτό που θα επιδιώξει σε αυτήν την φάση η Ελλάς θα είναι να αποδεχθεί η Άγκυρα το Δίκαιο τη Θαλάσσης ως «εθιμικό».
Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι «μηχανισμοί αποκλιμακώσεως», πού, κατά τον εκπρόσωπο του Τούρκου Προέδρου, Ισμαήλ Καλίν, «υπάρχουν ήδη» μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, δεν ενεργοποιούνται μόνον για την διαχείριση ενδεχομένων κρίσεων, αλλά ήδη έχουν καταστεί άτυπος διάλογος, με την χώρα μας να εισέρχεται σε διαδικασία δούναι και λαβείν.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία, έχοντας δημιουργήσει ευρύ πεδίον δυνητικών υποχωρήσεων, που ουσιαστικώς δεν της κοστίζουν τίποτε, δεν έχει προβεί ούτε καν σε μια δήλωση καλής θελήσεως. Το ελάχιστο που θα περίμενε κανείς θα ήτο να αποσύρει την απειλή του casus belli και να σταματήσει να απαιτεί την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών. Φαίνεται όμως ότι το δεύτερο τουλάχιστον ζήτημα θα το θέσει η Ελλάς σε μεταγενέστερη φάση και αφού έχει αποδεχθεί την κλιμακωτή επέκταση των χωρικών υδάτων της.
Το ουσιαστικό θα είναι, πάντως, να επιτευχθεί άρσις του τουρκολιβυκού μνημονίου, το οποίο δεν θεωρούμε πιθανόν να ακυρώσει η Τουρκία στο σύνολό του, αλλά μάλλον θα διαπραγματευθεί αλλαγές σε επί μέρους σημεία του και κυρίως πέριξ της Κρήτης και νησιά της Δωδεκανήσου, στα οποία αναγνωρίζει μόνον τα 6 μίλια των χωρικών υδάτων τους. Αποδοχή από την Ελλάδα τέτοιων «προσαρμογών» σημαίνει αυτομάτως αποδοχή οριοθετήσεως θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία ξεκινώντας από «μηδενική βάση» και χωρία καν να θέτει την αρχή της μέσης γραμμής ως σημείο εκκινήσεως των συνομιλιών.
*Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην ΕΣΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, στις 9/4/2023
