Η πολυτέλεια της καρδιάς

Γράφει η Ελένη – Σοφία Ρίκου, Ιστορικός

Περιμένουμε και ζούμε σε μια αναμονή συχνά πότε για την εκπλήρωση των επιθυμιών μας και πότε για την κάλυψη των αναγκών μας. Έρχονται τα Χριστούγεννα και κάθε φορά ζούμε σ’ έναν ξέφρενο ρυθμό ταχύτητας να προλάβουμε όλα τα εορταστικά. Ανταλλάσσουμε ευχές και έπειτα από λίγες ημέρες επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας λυπημένοι, γιατί έφυγαν τόσο γρήγορα οι εορτές και «του χρόνου τώρα πάλι». Άρα, νιώσαμε τι έγινε; Η εσωτερική μας όραση είδε τι συνέβη; Τι συμβαίνει πριν και μετά τα Χριστούγεννα;

Ας αρχίσουμε με το τι εορτάζουμε: Πολλοί θα πουν, κι έτσι είναι, τη Γέννηση του Χριστού στον κόσμο. Αν δούμε τα Χριστούγεννα ως μια επετειακή εορτή, αναμνηστική της Γεννήσεως του μικρού Ιησού στον κόσμο, κάθε φορά που θα έρχονται τα Χριστούγεννα θα προσμένουμε. Θα προσμένουμε και μετά τα Χριστούγεννα θα νιώθουμε το ίδιο κενό, για το οποίο τελικά δεν ήταν αρκετή η κοσμική εμποροπανήγυρη για να του δώσει πληρότητα και νόημα. Τα φώτα και τα φωτάκια θα στολίζουν τους τοίχους, τα μπαλκόνια, τις εξώπορτες των σπιτιών μας, αλλά ο οίκος μας, η καρδιά μας, θα είναι δίχως Φως.

Γιατί; Διότι δεν κατανοήσαμε το νόημα των Χριστουγέννων… Χαιρόμαστε τη Γέννησή Του, διότι η δική Του Γέννηση έχει νόημα για τη σωτηρία μας! Στην ουσία τα Χριστούγεννα εορτάζει και ο άνθρωπος, διότι γεννήθηκε η σωτηρία του! Κάθε Χριστούγεννα, εάν τα εορτάζουμε με αυτό το βίωμα και όχι ως μια χειμωνιάτικη παραμυθένια εορτή, τότε η πληρότητα της χαράς αυτής της Γέννησης και της δικής μας αναγέννησης θα μας συντροφεύει όλο το έτος. Στη φάτνη, μέσα στο σπήλαιο με τα ζώα, δεν υπάρχει κανένα γιορτινό τραπέζι, κανένας στολισμός… Κυνηγημένοι η Παναγία και ο Ιωσήφ έπειτα από λίγο θα φύγουν στην έρημο. Εμείς όμως τα γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα με κάθε πολυτέλεια… ξεχνώντας το πιο σημαντικό, την πολυτέλεια της καρδιά μας.

Ο Άγιος Νεκτάριος στο έργο του «Περί επιμέλειας ψυχής» περιγράφει εύστοχα πώς η αμαρτία διαμόρφωσε το αδιέξοδο του ανθρώπου και πώς ο Θεός Πατέρας φροντίζει: «Ο άνθρωπος, αφού αμάρτησε και έπεσε από το βάρος του δικό του παραπτώματος, κατάντησε άθλιο θύμα της απερισκεψίας του. Μπαίνοντας η αμαρτία εμπόδιο ανάμεσα σ’ εκείνον και τον Θεό, του στέρησε τη θεοειδή Χάρη του που απορρέει από τη σχέση που έχει το πνεύμα του με τον Θεό. Οι δυνάμεις της ψυχής εξασθένησαν, ο νους δεν μπορούσε πλέον να κάνει ακριβή διάγνωση των αγαθών, γιατί η απομάκρυνση από τον Θεό επέφερε την πνευματική νέκρωση και την άγνοια του αληθινά αγαθού. Η θέληση επηρεαζόμενη από την αλλοιωμένη λογική, επιθυμούσε το κακό. […] Η ευσπλαχνία του θεού έρχεται βοηθός στη σωτηρία των ανθρώπων.

Τα μέσα με τα οποία μεριμνά και βοηθάει είναι ποικίλα: Εμπνεύσεις, αποκαλύψεις, ενέργειες πάνω στην πνευματική και την αισθητική φύση του ανθρώπου. Με αυτά ο φιλεύσπλαχνος Θεός παιδαγωγούσε και καθοδηγούσε την ανθρωπότητα. οι προφητείες και όλα τα προλεγόμενα ήταν τέτοια θεία έργα, με σκοπό την καθοδήγηση του ανθρώπου στον δρόμο της αληθείας. Αλλά η ανθρωπότητα, αν και διαπαιδαγωγούνταν κατ’ αυτόν τον τρόπο από τον Θεό, δεν μπορούσε όμως να έλθει με αυτήν μόνο την παιδαγωγία σε τέτοια τελειότητα, ώστε να αποκαταστήσει την προηγούμενη σχέση της κοινωνίας της μαζί Του. Γιατί η γνώση των απαιτήσεων του Θεού και η συναίσθηση της ελεεινής ηθικής καταστάσεως του ανθρώπου δεν είχαν τη δύναμη να μεταμορφώσουν τον διεφθαρμένο από την αμαρτία άνθρωπο […].

Η ανθρωπότητα, λοιπόν, είχε την ανάγκη ενός αναμάρτητου, άμωμου και Άγιου Αρχιερέα «κεχωρισμένου από των αμαρτωλών» και ενός θυσιαστηρίου που να έχει τη δύναμη να μεταμορφώνει τον διεφθαρμένο από την αμαρτία άνθρωπο. Αυτού του θυσιαστηρίου ιδρυτής έγινε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ο οποίος γενόμενος θύτης και θύμα πρόσφερε τον εαυτό Του στον Πατέρα ως θυσία άσπιλη […]. Συμφιλίωσε τον Θεό με την ανθρωπότητα, εισερχόμενος μια δια παντός στα Άγια, με τη θυσία του δικού Του αίματος και προσφέροντας την αιώνια λύτρωση για την ανθρωπότητα. Το θυσιαστήριο εκείνο το βλέπουμε να στέκεται ανάμεσά μας, έτοιμο να προσφέρει στην ανθρωπότητα τη Χάρη, τον αγιασμό, και τη λύτρωση, έτοιμο να ανακαινίσει όλη την ανθρωπότητα. Ο Θεός ελέησε την ανθρωπότητα και έστησε το θυσιαστήριο αυτό εν μέσω αυτής. Τώρα πλέον σε αυτήν εναπόκειται το να θέλει να σωθεί. […]

Τα δικά μας τα καθήκοντα προς το άγιο θυσιαστήριο είναι ο αγιασμός του. Το θυσιαστήριο το αγιάζουμε, πρώτον εάν προσφέρουμε σ’ αυτό ως θυσία ζώσα, αγία και ευάρεστη στον Θεό τη λογική λατρεία μας και, δεύτερον, όταν προσερχόμαστε στη Μετάληψη του θείου Σώματος και Αίματος του Σωτήρα μας […].»

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στην ομιλία του «Περί της κατά σάρκα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού οικονομίας» περιγράφει με ωραίο τρόπο την Πρόνοια του Θεού: «Γι’ αυτό ο Κυβερνήτης του κόσμου δεν ανακαινίζει τον άνθρωπο, παράδοξα, μόνο με κάποια εξωτερική ενέργειά Του, αλλά τον προσλαμβάνει και τον αγκαλιάζει. Και δεν ανορθώνει μόνο και ξαναστεριώνει την ανθρώπινη φύση, αλλά και την περιβάλλεται με τρόπο απερίγραπτο και ενώνεται και ταυτίζεται μαζί της, και γεννιέται συγχρόνως Θεός και άνθρωπος […].»

*Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ορθόδοξη ΑΛΗΘΕΙΑ στις 22/12/2024.